Wełna jest naturalnym włóknem białkowym, które pozyskuje się z sierści zwierząt hodowlanych. Włókno wełniane posiada specyficzne właściwości, jak chociażby łuskowatość czy zawartość lanoliny, które sprawiają, że można je wykorzystywać do wytwarzania wyrobów włókienniczych. Surowiec ten może być pozyskiwany poprzez sezonowe zbieranie sierści, którą tracą zwierzęta (np. w przypadku wielbłądów) lub wyczesywanie, jak u kóz i królików angorskich.

Rodzaje wełny

Sam termin „wełna” odnosi się jedynie do wełny owczej. Pozostałe rodzaje wełny mają swój dopisek, który sugeruje jej pochodzenie – np. wełna wielbłądzia czy wełna kozia. Za najbardziej wartościowy rodzaj wełny uważa się wełnę z owiec, nazywanych merynosami. Najdroższą wełną świata jest wełna z wikunii. Cenna jest także wełna, którą uzyskuje się z kóz kaszmirskich, czyli kaszmir.

Wełna owcza – merino, szetlandzka i szewiot

To najpopularniejszy typ wełny. Wełna merino pozyskiwana jest z merynosów. Owce te żyją na terenach górskich i dzięki trudnym warunkom atmosferycznym ich wełna posiada wyjątkowe właściwości. Wyróżnia się niezwykłą grubością oraz długością włókien, które dodatkowo są bardzo sprężyste. Wełna merino praktycznie się nie gniecie. To bardzo miękki, niegryzący i przyjazny dla skóry surowiec. Wykorzystywana jest do produkcji bielizny termicznej, ponieważ posiada zdolność do regulowania ciepła i odprowadzania wilgoci. Włókno wełny merino jest niezwykle cienkie, a co za tym idzie – bardzo delikatne i przyjazne dla naszej skóry.

Wełna szetlandzka, jak sama nazwa wskazuje, wywodzi się od owiec, zamieszkujących Wyspy Szetlandzkie. Włókno szetlandzkie charakteryzuje się krótkim, mocnym i gęstym włosiem. Co ciekawe, wełna szetlandzka może występować w wielu kolorach, a dzięki temu nie musi być poddawana farbowaniu.

Wełna szewiot pochodzi od owiec, które zamieszkują pogranicze Anglii i Szkocji. Charakteryzują ją szorstkie włókna, które są jednocześnie bardzo trwałe. Szorstkość sprawia, że wełna szewiot jest niestety mało przyjazna w dotyku.

Wełna kozia – kaszmir i moher

Włókna kaszmiru uzyskuje się, strzygąc hodowlane kozy kaszmirskie. Należy do najdroższych tego typu surowców na świecie. Kaszmir jest wyjątkowo miękki, a dodatkowo wyróżnia się połyskiem. Włókna kaszmiru dzielą się na dwa rodzaje:

• włókna miękkie – długie włókna, wykorzystywane do produkcji wysokogatunkowej i drogiej odzieży,
• ołowiu (toksyczny dla każdego narządu człowieka).

Moher to wełna z kozy angorskiej. Pozyskiwane włókna są bardzo miękkie i połyskują. Wykorzystywana jest jako domieszka w połączeniu z wełną owczą.

Wełna wielbłądzia

Jest najbardziej wytrzymałą ze wszystkich, dostępnych na rynku wełen, co spowodowane jest grubością sierści wielbłąda. Grubość sprawia, że wełna wielbłądzia jest wyjątkowo ciepła. Jej ciekawą właściwością jest to, że odpycha cząsteczki wody, nie zatrzymuje pary wodnej i dzięki temu oddycha. Co więcej, włókna, pozyskiwane z sierści wielbłąda, są w stanie oddawać nadmiar ciepła na zewnątrz. Wszystkie te cechy sprawiają, że wełna ta jest w stanie jednocześnie chronić przed wyziębieniem i zabezpieczyć przed przegrzaniem. Jej walorem jest wysoka zawartość lanoliny, która pozytywnie oddziałuje na skórę ludzką. Lanolina dodatkowo chroni wełnę wielbłądzią przed brudem i kurzem.

Wełna z lam i alpak

Zwierzęta te żyją na terenach wyżynnych Ameryki Południowej. Warunki tam panujące sprawiają, ze ich wełna jest bardzo długa. Najbardziej ceniona spośród tych surowców jest baby alpaka, która pochodzi z sierści młodych zwierząt. Wyróżniają ja właściwości, podobne do wełny Merino. Trzeba w tym miejscu jeszcze wspomnieć o wełnie z wikunii, czyli przodka alpaki. Jest to bardzo delikatny surowiec, a ze względu na rzadkość występowania wikunii zagrożenie wyginięciem, wełna ta jest najdroższa na świecie.

Angora – wełna królicza

Angora, z kolei, to wełna, którą uzyskuje się z futra królika angorskiego. Zwierzęta te są hodowane w głównej mierze dla futra. Jest delikatna, sprężysta, a zarazem lekka i puszysta. To towar luksusowy i bardzo ceniony, z uwagi na to, że jest nawet sześciokrotnie cieplejsza od wełny owczej. Podobnie, jak moher, angora wykorzystywana jest jako domieszka w połączeniu z wełną owczą. Ponadto wyroby z angory pomagają łagodzić bóle i zmiany zwyrodnieniowe stawów, jako podstawa terapii rozgrzewającej.

Zalety wełny

Wełna wyróżnia się kilkoma zaskakującymi właściwościami. Oprócz zapewnienia ciepła, wykorzystywana jest do produkcji odzieży na każdy sezon. Do najważniejszych walorów wełny zalicza się:

• zapewnienie komfortu cieplnego,
• higroskopijność (pochłanianie wilgoci),
• sprężystość włókien,
• trudność w uleganiu zabrudzeniom,
• nienasiąkanie wodą,
• odporność na wysoką temperaturę (często wykorzystywana jest do wyrobu koców gaśniczych).

Zastosowanie włókien wełnianych

Z tych najdłuższych włókien produkuje się wysokogatunkowe przędze czesankowe. Pozostałe rodzaje są wykorzystywane w postaci domieszek do krótszej wełny żywej, jako przędze zgrzebne. Przędze czesankowe używane są do produkcji tkanin i dzianin dla przemysłu odzieżowego. Przędze zgrzebne bez domieszek służą do wytwarzania tkanin spilśnianych, sukien i tweedów. Mieszanki włókien wełnianych i innych surowców stosowane są do produkcji dywanów, wykładzin, koców, poduszek czy kołder. Wełna wielbłądów, lam i alpak to podstawa wyrobu poszewek, koców, tkanin płaszczowych, a nawet pasów terapeutycznych. Wełna wtórna jest przydatna do produkcji filców technicznych.